Elmi tədqiqat işi 1. Qərbi Avropa ədəbiyyatında ”şüur axını” ədəbiyyatı.
Elmi tədqiqat işi üzrə çalışan əməkdaş: prof. Nağıyev Cəlil Qərib oğlu
Aktuallığı: Şüur axını” metodu çox vaxt daxili dialoqla qarışıq salınır. “Şüur axının” başlıca fərqi səliqəsiz, məntiqsiz və qrammatik qaydalara əməl olunmadan istifadə olunmasıdır. Yazarın anlaşılmaz şüur axını oxucunu əlavə düşüncələrlə dünyadan və əsərin mahiyyətindən uzaqlaşdırır və beləliklə oxunulan hər ikinci cümlə özündən əvvəlkini unutdurur. Nəticədə oxuduğun səhifədən heç nə anlamırsan. Cümlələr zövq versə də, anlaşılmaz qalmaqda davam edir.
Məqsədi: "Şüur axını zamanı insan danışmır, düşünür və bu zaman heç bir sözdən söhbət gedə bilməz". Xorxe Luis Borxes hesab edirdi ki, "Uliss" və "Dublinlilər" romanı ilə Coys ədəbiyyatın sonuna çıxmaq istəyirdi. Bir növ özünü ədəbiyyatın son yazarı olaraq görürdü və yazdığı əsərlərlə ədəbiyyatın tamamlanacağına əmin idi.
Alınmış nəticə: Müasir ədəbiyyatda yazıçıların yazı formasından biri olan “şüur axını”, bir növ qəhrəmanın fikiraltı düşüncəsidir. Bu baxımdan Ceyms Coysun əsərləri bu növdə yazılmış olan şah əsərlərdən hesab olunur. Yazıçının “Dublinlər”, “Uliss” romanları bu növün praktik nümunələridir.
Elmi tədqiqat işi 2. Fransız ədəbiyyatında yeni realizmin nümayəndələri
Elmi tədqiqat işi üzrə çalışan əməkdaş: dos. Nüşabə Sadıxlı
AktuallığıXIX əsrin sonu XX əsrin əvvəlləri fransa ədəbiyyatında baş verən ədəbi cərəyanlarla yanaşı sağlam düşüncəli, demokratik meyilli ədəbiyyat da yaranırdı. Roje Marten dü Qarı kimi böyük realist sənətkarlar XX əsr Fransa ədəbiyyatında Stendal, Balzak ənənələrini davam və inkişaf etdirərək, burjua şəraitində realizmin bayrağını ucaltmışlar
Məqsədi: Bu dövrün ən görkəmli yazıçılarından biri də Roje Marten dü Qar olmuşdur. Yazıçı aid olduğu əsri, cəmiyyəti əsərlərində güzgü kimi əks etdirən insandır. R.M.dü Qar yaşadığı cəmiyyətdə baş verən prosesləri, həyatı əsərlərində ən dolğun təsvir edən yazıçılardandır. Onun “Jan Barua” romanında ilk dəfə bədii təxəyyülün məhsulu olan dialoqları sırf tarixi arayışlarla sintez etməyi bacarıb. Yazıçı səkkiz cildlik “Tibo ailəsi” romanı üzərində işləyib. “Tibo ailəsi” dövrün tarixi qaynaqlarının təfərrüatlı tədqiqi üzərində qurulub. 1937-ci ildə məhz “Tibo ai9ləsi” epopeyası fransız yazıçısını ədəbiyyat nobelçiləri sırasına daxil edilib
Alınmış nəticə: Marten dü Qar oxucunu mövzu rəngarəngliyi və gözlənilməzliyi ilə təəccübləndirməyi bacaran sənətkarlardan biri idi. Yazıçının məqsədi naturalizm ədəbi məktəbini yaratmaq deyil, ədəbiyyatda təbiəti, insanı təsvir etmək üçün eksperimental metodun vacibliyini bildirməkdir. Yazıçının “Afrika etirafı”, “Susqun”, “Köhnə Fransa”, “Polkovnik – leytenant Momorun gündəlikləri” əsərləri yaradıcılığının sonrakı dövrlərinə aid etmək olar.
Elmi tədqiqat işi 3. İngilis ədəbiyyatında yeni realizmin nümayəndələri
Mərhələ I: realizm, dekadentçilik
Elmi tədqiqat işi üzrə çalışan əməkdaş: dos. Namiq Həsənov
Aktuallığı: XIX əsrin sonu XX əsrin əvvəllərində ingilis ədəbiyyatında çox mürəkkəb ədəbi və ideoloji mübarizələr olmuşdur. Bu illərdə müxtəlif ədəbi cərəyanlar yaranmış, həmin cərəyanlar arasında ciddi yaradıcılıq münaqişələri baş vermişdir. Bu dövrün yazıçıları əsərlərində yeni problemlər, yeni mövzular ortaya atırdılar. İngilis ədəbiyyatında mövcud olan müxtəlif ədəbi cərəyanlar içərisində iki əsas cərəyan – realizm, dekadentçilik xüsusilə fərqlənirdi.
Məqsədi: Burjua cəmiyyətinin və mədəniyyətinin çürüməsi prosesi dekadent sənətində öz əksini tapmışdı. Realist ədəbiyyatda isə kapitalizm cəmiyyətində baş verən sosioloji təbəddülatların, yeni dünyagörüşlərin kapitalizm ilə proletariat arasındakı sinfi ziddiyyətlərin inikasına rast gəlirik.
Alınmış nəticə: Bu yazıçıların ictimai romanlarında kapitalizmin ziddiyyətləri, saxtakarlığı, geniş xalq kütləsinin ictimai narazılıqları qabarıq şəkildə təsvir olunur. Tomas Hardinin yaradıcılığı budövrün bariz nümunəsidir. O, ingilis ədəbiyyatında tənqidi realizmin görkəmli nümayəndəsi kimi tanınmışdır.
Elmi tədqiqat işi 4. ABŞ ədəbiyyatında yeni realizmin nümayəndələri
Mərhələ I: Mark. Tven
Elmi tədqiqat işi üzrə çalışan əməkdaş: Dos Sevinc Məmmədova
Aktuallığı: XX əsr Amerika ədəbiyyatı iki dövrə bölmək olar: Böyük Oktyabr sosialist inqilabından əvvəlki dövr ədəbiyyatı və inqilabdan sonra yaranan ədəbiyyat. Bu bölgü Amerika ədəbiyyatının daxili inkişaf qanunları ilə əlaqədardır. Mark Tven dünya ədəbiyyatının ən görkəmli yumoristik və satirik yazıçısı hesab olunur.
Məqsədi:. Mak Tvenin ilk hekayələri əsasən yumoristik planda yazılmışdır. Onun hekayələrində optimizm, yumor əsas yer tutur. O, Amerika həyatında gördüyü qüsurların islah ediləcəyinə inanır və buna görə də çox vaxt amerikalıları Avropaya qarşı qoyur. Onun “Qızıl suyuna çəkilmiş əsr”, “Tom Soyerin macəraları”, “Məni necə qubernator seçdilər”, “Heklberri Finnin macəraları”, “Şahzadə və dilənçi” kimi əsərlərinin təhlili işin məqsədi hesab olunur.
Alınmış nəticə: Mark Tven yaradıcılığı dünya ədəbiyyatında böyük töhvələr vermiş bir külliyat hesab olunur. Yaradıcılığında realizm ilə romantizm birləşir. Əsasən da ikinci dövr yaradıcılığı tənqidi yöndən inkişaf etmişdir. Bu baxımdan “Heklberri Finnin macəraları” əsəri səciyyəvidir.
Elmi tədqiqat işi 5. XIX əsrin sonu XX əsrin əvvəllərində ispan ədəbiyyatının nümayəndələri
Mərhələ I: Xuan Valera
Elmi tədqiqat işi üzrə çalışan əməkdaş: dos. Nərmin Həsənova
Aktuallığı: İspan şair və yazıçıların İspaniya, eləcə də dünya mədəniyyətinə bəxş etdikləri ədəbi-mədəni fikrin ən yaxşı nümunələri. İlk ispan ədəbiyyatı mətinləri 11-ci əsrdən qalmış yalnızlıq və sevgi kimi incə hissləri dilə gətirən ərəb hərfləri ilə Kastiliya ləhcəsi ilə yazılmış qısa şeirlərdir. Xuan Valera Alkala Qalyano həm yazıçı, həm də diplomat olmuşdur. Romantik şeirlər toplusu ilə ədəbiyyata gələn Xuan Valera 1860-cı illərdən sonra tənqidi fikirlərlərlə çıxış etməyə başlamışdır. Bu baxımdan onun “Pepita Jimenes” əsəri səciyyəvidir. “Doktor Faustinonun illuziyaları” əsəri ona məşhurluq gətirən əsərlərdəndir.
Məqsədi: Elmi tədqiqat işinin məqsədi ispan ədəbiyyatının tədqiq olunmasıdır. Ölkəmizdə bu ədəbiyyat heç tədqiq olunmamışdır. Bu baxımdan işin məqsədi ispan ədəbiyyatının M. de Servantesdən sonrakı dövrünü araşdırmaq, xüsusən də XX əsrdə ispan ədəbiyyatının tədqiqi dilimizdə yoxdur. Ona görə də Xuan Valera yaradıcılığı geniş tədqiq olunmalıdır.
Alınmış nəticə: Tədqiqat işində aldığımız nəticələr odur ki, ispan ədəbiyyatı digər ölkələrin ədəbiyyatından rəngarəngliyinə görə fərqlənir. Xuan Valeranın qısa hekayələr topluları tədqiq olundu. Onun “Morsamor”, “Komandor Mendosa
Elmi tədqiqat işi 6. Alman ədəbiyyatında yeni realizmin nümayəndələri
Mərhələ I: L.Feyxtvanger
Elmi tədqiqat işi üzrə çalışan əməkdaş: müəllim Noval Al-Abbasi
Aktuallığı: Lion Feyxtvanger dünya ədəbiyyatında ictimai və tarixi romanlar müəllifi kimi məşhurdur. Onun yaradıcılığı alman tənqidi realizminin tərkib hissəsi kimi qiymətləndirilir. L.Feyxtvangerin tarixi mövzulara müraciət etməsini müasir həyatdan qaçmaq kimi qiymətləndirmək olar. L.Feyxtvanger “Tarixi romanların mənası və mənasızlığı” adlı məqaləsi bu baxımdan səciyyəvidir. Onun ilk tarixi romanı da “Eybəcər Hersoginya” əsəridir. L.Feyxtvanger Almaniyada faşizmi ilk tənqid edən yazıçılardandır. “Müvəffəqiyyət” adlı romanında ölkədə yaranan ədalətsizlik və zorakılığı tənqid edirdi.
Məqsədi: İşin məqsədi Lin Feyxtvangerin yaradıcılığını təhlil etməkdir. Eyni zamanda onun dövrünü dərindən mənimsəmək lazımdır. Lion Feyxtvanger bütün yaradıcılığı boyu nadanlıq və zorakılıq əleyhinə vuruşmuşdur. O həm müasir, həm də tarixi əsərləri ilə faşizmin dağılmasına xidmət etmişdir.
Alınmış nəticə: : Lion Fextyvanger qabaqcıl ziyalı, mütəfəkkir, yazıçıdır. Onun əsərləri alman, eyni zamanda dünya ədəbiyyatının nadir incilərindən hesab etmək olar. Onun əsərlərinin mövzuları çoxşaxəlidir. Dövrün problemləri bu əsərlərdə öz təzahürünü tapır.
Elmi tədqiqat işi 7. Skandinaviya ölkələrinin ədəbiyyatında yeni realizmin yaranması və nəzəri-estetik əsasları
Mərhələ I: B.Bernson, Selma Laqerlaf, Strindberq, Knut Hamsun, Henrix İbsen
Elmi tədqiqat işi üzrə çalışan əməkdaş: müəllim İlqar Hüseynov
Aktuallığı: XIX əsrin 60-cı illərində Qərbi Avropa ədəbiyyatı böhran keçirdiyi zaman Skandinaviyanın ölkələri bir sıra görkəmli yazıçıları ilə dünya ədəbiyyatı meydanına atıldı. Bu dövrdə yetişmiş yazıçılara B.Bernson, Selma Laqerlaf, Strindberq, Knut Hamsun, Henrix İbsen kimi yazıçıları misal göstərmək olar.
Məqsədi: İşin məqsədi XX əsr Skandinaviya ölkələri yazıçılarının yaradıcılıqlarını təhlil etməkdir
Alınmış nəticə B.Bernson, Selma Laqerlaf, Strindberq, Knut Hamsun, Herix İbsenkimi Skandinaviya ölkələri yazıçılarının yaradıcılıqlarının ziddiyyətli və mürəkkəb dövrləri təhlil edildi. B.Bernsonun “Redaktor”, “Kral”, “Iflasa uğrama”, “Strindberq”, Knut Hamsunun “Həyatın oyunu”, “Qürub”, “Səltənətin qapısında” və s. əsərləri təhlil edildi.